Adembenemend Borneo!

Mijn hele leven droom ik er al van om een keer naar Afrika te gaan. Mezelf laten omringen door de wilde dieren die het rijk daar voor zichzelf hebben. Waar kan dat tegenwoordig nog anders? Ik begin me zo langzamerhand wel een zeer ervaren Azië expert te voelen en ik heb gedurende mijn tijden in dit werelddeel nog weinig ‘echt’ wild leven gezien. Tijden veranderen en er blijft naar mijn mening steeds minder ruimte over waar dieren ongestoord hun leven kunnen leiden, ook in Afrika zal dat zo zijn. Naast de met dollarogen verpeste overheidsleden die in elk stukje vruchtbare grond een eeuwig durende inkomstenbron zien, zijn er ook de krankzinnige Chinezen die van een tijger een medicijn kunnen maken en van neushoorns een zacht aanvoelend smeerzalfje creëren. Hopelijk kunnen we ooit in de toekomst een Chinees omvormen tot bamboeplant waar een Panda van kan eten. Afijn, zoiets zal nooit gebeuren dus geniet er nog maar van zolang het kan. Echter zal ik Afrika momenteel even links laten liggen want ik heb mijn adrenaline gehalte de afgelopen 2,5 week naar een gigantisch hoog niveau kunnen tillen, en dat heb ik allemaal kunnen doen op Borneo.

Wisten jullie dat Borneo al jarenlang geteisterd word door palmplantages waarmee enorme hoeveelheden palmolie gewonnen word. Zeer zeker een groene vorm van produceren en een heuse vorm van (onderbetaalde) arbeidsverschaffing maar voordat zo’n plantage er staat moet er eerst nog wat onbruikbare grond bruikbaar gemaakt worden, en zoals je begrijpt gaat dit te koste van het gigantisch unieke dierenrijk dat Borneo (nog) heeft.  Het is voor mij één van de meest frustrerende dingen om te zien. Wij, mensen, die ongehoorzaam omgaan met al het moois dat de wereld te bieden heeft. Het is iets waar westerlingen zich misschien meer bewust van zijn, maar de meeste Aziaten hebben geen enkel benul wat het gevolg kan zijn van een plastic fles weggooien in een rivier. Dus wanneer de hele prullenbak vol zit met rotzooi dan is het voor hen de meest logische oplossing om het weg te stoppen in onze fragiele natuur. We gaan er slecht mee om, maar is het aan ons om met name Aziaten er van op de hoogte te brengen wat wel en niet goed is voor het milieu. Goede doelen steunen naar mijn mening vaak het einde van een cyclus, namelijk ongezonde mensen. Die mensen zijn toch voornamelijk ongezond geworden door een ongezond milieu, begin dan aan het begin van de cyclus en leer ze hoe je je leefomgeving schoner maakt. Ik kan nu mijn klaagzang doorzetten, maar eigenlijk wil ik jullie laten weten hoe het was op Borneo, mijn alternatief voor Afrika, dus begin ik daar nu maar eens mee.

Ik had vooraf geen enkel verwachtingspatroon van dit derde grootste eiland ter wereld. Her en der had ik al gelezen dat God hier behoorlijk actief is geweest op zijn vrije dag, maar dat het er zo bijzonder was had ik me niet voor kunnen stellen. We zijn er zo’n zestien dagen geweest en iedere dag vielen we van de ene verbazing in de andere. Het begon écht allemaal in het oudste nationale park van Borneo, ‘Bako’. Dit relatief kleine park bestaat uit een zeer dichte jungle aan de rand van de Chinese zee waar, jawel, een apensoort leeft die alleen op Borneo voorkomt, de Proboscis Monkey ofwel Neusaap. En laat ons nou net zoveel geluk hebben dat we op een bepaald moment gedurende een trekking oog in oog staan met deze fors gebouwde apen. Wij liepen op de kam van de berg waar betrekkelijk weinig bomen stonden en plotseling horen we geluiden uit de jungle komen die ons snel naderden. Stokstijf bleven we staan en tot onze verbazing kwamen ze in onze richting lopen. Ze waren duidelijk opzoek naar lekkere besjes die de paar bomen om ons heen bezaten. We volgden ze op een rustig tempo en klaarblijkelijk vonden ze het prima dat we dit deden omdat ze op hun dooie gemak doorgingen met hun activiteiten. Het was een fenomenaal en onvergetelijk moment waarbij Rianne achteraf nog aangaf dat de apen wel zo groot waren als Caya (langharige oud Duitse herdershond), de hond van Richard en Marjon, waarop ik antwoordde dat Caya er minimaal twee keer inpast. Ronduit schitterende dieren waarvan Rianne een paar hele mooie foto’s heeft kunnen maken met haar 200mm zoomlens, eentje die ik helaas niet heb L. Dus kijk vooral even op haar blog (riannevos.wordpress.com) voor haar verhaal met foto’s. Bako had meer in petto dan alleen de Neusapen, want ’s avonds trokken we opnieuw de jungle in voor een onvergetelijk nacht wandeling. Met onze zaklampen gemonteerd op ons voorhoofd trokken we er op uit. Hoewel we overdag al de nodige kilometers door de Jungle hadden gemaakt wisten we niet dat deze omgeving zo’n enorme metamorfose ondergaat zodra de zon onder is. Alle nachtdieren ontwaken en beginnen zich vol te stoppen met de groene blaadjes. Her en der zie je met name insecten genieten van hun sappige hapje. Je ziet overigens geen insecten die we in Nederland hebben, nee hier op Borneo zijn ze omgetoverd tot reuzen. Jullie hebben vast en zeker nog nooit een wandelende tak gezien die de grote heeft van je arm, ga naar Borneo als je ze wilt zien. Of een sprinkhaan die zo groot is als een flesje cola, een muis zo groot als een kat, of een spin die zich niet kan verschuilen in de lampenkap omdat ie daarvoor te groot is. Als kers op het toetje werden we opgeschrikt door een tapijt dat plots over ons heel vloog. Ik dacht nog dat ze die alleen in Arabische landen hadden, maar klaarblijkelijk hier op Borneo ook. Het bleek een Flying Lemur (soort van eekhoorn maar dan 5x zo groot) te zijn die van boom naar boom zweeft, en in zijn buidel verschool zich een heel kleine nakomeling die af en toe wilde weten waarom wij toch zo onder de indruk waren door zijn kop uit de buidel te halen en ons met zijn glinsterende oogjes aankeek.

Een volgend hoogtepunten maakten we een paar dagen later mee in het Gunung Mulu National Park. Onze gastheer Robert en gastvrouw Dina met zoon Beckham maakten het ons zeer comfortabel door af en toe lekker te koken en zelfs een flinke fles Black Label op tafel te zetten waarvan we optimaal hebben genoten. Waarvoor we hier voornamelijk kwamen waren de gigantische grotten die in dit park te vinden zijn. Met name de ‘Deer Cave’ springt eruit. ’S Werelds grootste grot passage is hierin te zien, en om even een vergelijking te maken met hoe groot deze opening wel niet is; er passen zo’n honderd zesenveertig Boeing 747’s in. Deze grot is zeer zeker niet verlaten, ze wordt namelijk bewoond door 3.500.000 vleermuizen. Samen produceren ze een piepend kabaal in de grot en een hoeveelheid guano (stront) waarmee je heel Azië kunt bemesten. Voordat de zon onderging verlieten we de grot en gingen we op een kleine afstand van de opening klaar zitten voor de avond voorstelling. Dit keer waren het de miljoenen gevleugelde muizen die in groepen van duizenden één voor één naar buiten vlogen. Zwermend over de jungle gingen ze opzoek naar de lekkere hapjes die op dat moment ook ontwaakten uit hun slaap en zich zichtbaar volpropten met groen blad. De vleermuizen gebruiken de ganse nacht om opzoek te gaan naar voedsel, maar zodra ’s ochtends de zon weer opkomt snellen ze zich terug naar grot waar ze wederom weer een etmaal al piepend aan het plafond gaan hangen. Een heus fenomeen dat je zeker een keer gezien moet hebben in je leven.

Het hield op Borneo niet op met het aantal hoogtepunten want nadat we in Kota Kinabalu een tussenstop hadden gemaakt waren we nu beland in het gebied rondom de rivier Kinabatangan. Waarschijnlijk één van de weinige plekken op aarde waar je tegenwoordig nog zoveel wilde dieren kunt spotten. Helaas maar waar heeft dit ook een trieste reden, de hoeveelheid wilde dieren heeft zich in dit gebied de laatste jaren behoorlijk uitgebreid doordat de overheid steeds meer grond wil gebruiken voor palmolie plantages. Grote stukken Jungle worden gekapt en daarvoor in de plaatst komen eindeloos veel palmbomen te staan. Dieren verliezen hun leefomgeving en worden ter nauwe nood naar de rivier gestuurd waar het laatste beetje Jungle nog over is. We hadden vooraf een meerdaagse excursie geboekt waarbij we 5 keer met een speedboot de rivier af gingen opzoek naar hetgeen waarvoor je naar Borneo komt, en dat zijn uiteraard de Orang Oetangs. Deze apen komen alleen nog maar voor op Borneo en Sumatra  en worden met uitsterven bedreigd. Het is vooraf geen garantie dat je ze daadwerkelijk zult zien omdat ze zich graag schuil houden in de jungle. Maar blijkbaar waren we vooraf gezegend door God want we zagen er in totaal negen. Het gevoel dat je dan bekruipt is eigenlijk niet goed te beschrijven. Een aap die voor 96% op de mens lijkt, en waar er nog maar zo weinig van zijn in de wereld, zie je dan opeens in een boom boven je zitten. En omdat moeder Orang Oetang niet wil dat wij toeristen iets bedreigends doen slingert ze vlug naar haar kindje die iets verderop met een paar blaadjes zit te spelen. Moeder neemt haar baby in bescherming en kijkt ons met grote ogen aan die smeken om genade. Hoewel je op dat moment een fantastische gebeurtenis hebt meegemaakt realiseer je je ook dat dit misschien over een paar jaar niet meer kan omdat ze dan uit het wild zijn verdwenen. Haar kleine baby zal waarschijnlijk niet de leeftijd van de moeder halen, doordat wij mensen het belangrijker vinden om lekker ruikende shampoo te gebruiken dat gemaakt is van palmolie.

Het waren niet alleen de Orang Oetangs die deze paar dagen onze ogen openden. Een ander fascinerende moment was wanneer onze gids opeens een groep olifanten zag lopen door de jungle. Ze waren tot op die dag een maand lang weg geweest maar nu waren ze terug en hoe geweldig was dat moment wel niet! We volgden ze langer dan een uur totdat onze gids besloot om naar een plek te varen waar ze waarschijnlijk naar toe liepen. En zo geschiedde het dat we ze opeens open en bloot uit de jungle zagen lopen in de richting van ons. Het was een groep van zo’n vijftien olifanten waarbij ook een paar kleintjes zaten die uiteraard de bescherming van hun moeders kregen. Moeder waarschuwende ons, terwijl ze zo’n 2 meter van ons verwijderd was, om niet dichterbij te komen want dan zou ze kwaad worden. Trompeterend stond ze aan de waterrand waarschuwingen uit te brengen, en precies op dat moment kreeg onze gids de motor van de boot niet meer aan de praat. Daar sta je dan, oog in oog met een groep olifanten die het zeker niet oke vonden dat wij zo dicht in de buurt waren. Het ultieme moment om zoveel mogelijk foto’s te maken omdat je weet dat je zoiets niet vaak meer mee zult maken. Uiteindelijk sloeg de motor dan toch aan en konden we op een gepaste afstand alsnog genieten van wilde olifanten waarvan er naar schatting nog maar zo’n 200 van zijn in dit gebied. Gedurende de overige riviercruises zagen we nog tal van andere tropische dieren waaronder slangen, schildpadden, kikkers, schorpioenen, hornbills (neushoornvogels), neusapen, makaken, en volgens onze gids een krokodil die zich te snel weer verschool onder water toen hij door had dat de gids hem had gespot. Dit was tot dusver de mooiste dierentuin waar ik in mijn leven ben geweest.

Het laatste hoogtepunt wat we op Borneo meemaakten was rondom het eiland Sipadan. Zoals de meeste mensen weten hebben Rianne en ik in december ons duikbrevet gehaald en hier wilden we uiteraard gebruik van maken in Maleisië want Sipadan word geschouwd als één van de beste duikplekken op aarde. Reden daarvan is dat het marineleven in deze omgeving enorm divers is en je tijdens iedere duik genoeg geluk hebt om prachtige onderwater dieren te zien. Duiken op Koh Tao in Thailand was al prachtig maar wanneer je dan hebt gedoken bij Sipadan dan kun je net zo goed nergens meer gaan duiken. God allemachtig wat was het er prachtig. Het koraal in dit gebied is onaangetast en fenomenaal mooi, en tussen het koraal zwemmen dan onvoorstelbaar veel kleurrijke vissen. Wanneer je dat aan het bekijken bent zwemt er links van je een grote schildpad voorbij die eventjes adem gaat halen, en rechts van je zwemt een haai voorbij. Niet veel later duik je op een plek waar zich honderden Humphead Parrotfishes (bultkop papegaaivissen) bevinden die zo groot zijn als een skippybal, en je sluit je duik af midden in een school Barracuda’s. Op zo’n moment vraag je je dan echt af of het nog mooier kan. Waarschijnlijk niet, Borneo heeft (nog) alles om mens en dier zo dicht mogelijk met elkaar in contact te brengen. Ik heb er gelukkig nog ontzettend van kunnen genieten en tegen iedereen wil ik graag zeggen; ga er nu nog heen voordat je te laat bent!

Het feit dat mijn ouders erbij waren tijdens de weken op Borneo heeft mij en Rianne ontzettend goed gedaan. Ik ben vooral verheugd vanwege het feit dat zij zo ontzettend veel hoogtepunten achter elkaar hebben mee mogen maken samen met ons. Ik had geen betere tijd met hun voor kunnen stellen. Vanochtend hebben we weer afscheid van hen genomen, want zij zijn in noordelijke richting vertrokken daar waar wij morgen in zuidelijke richting vertrekken. Nu is het weer tijd om met z’n tweeën te beginnen aan zo ongeveer het laatste onderdeel van de reis. Via Singapore gaan we richting Sumatra en hebben we zo’n 2 maanden de tijd om Indonesië te verkennen.